आँखामा चस्मा लगाउने या लेजर शल्यक्रिया किन गर्नुपर्छ ?
सामान्यतयाः आँखाले कुनै पनि वस्तुलाई राम्ररी देख्न वा छुट्याउन नसक्ने समस्यालाई दृष्टिदोष भनिन्छ । आँखाले देख्ने वस्तुको आकृति आँखाभित्र हुने रेटिनामा बन्ने हुन्छ । यसका लागि बाहिरबाट आउने लाइट रेटिनामा फोकस हुनुपर्छ अनि मात्र प्रष्ट देख्न सकिन्छ । तर दृष्टिदोषमा भने फोकस गर्ने प्रणालीमा केही तलमाथि हुनसक्छ । यसो हुँदा रेटिनमा चाहिनेभन्दा छिटो फोकस भएर वा ढिलो फोकस भएर कुनै पनि वस्तु प्रष्टसँग देख्न सकिँदैन । यस्तो अवस्थामा दृष्टिलाई सही गराउन चस्मा लगाउने वा लेजर शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ । चस्मा, लेन्स र लेजर शल्यक्रियाले रेटिनामा हुने फोकसलाई ठिक ठाउँमा ल्याउने काम गर्छ । यसैले पनि आँखामा चस्मा लगाउने या लेजर शल्यक्रिया गर्ने गर्नुपर्छ । 

चस्मा र लेन्सको विकल्प
चस्मा र लेन्स लगाएपछि फुकाल्ने र लगाउने गर्नुपर्छ । यसो गरिरहनु पर्दा धेरैलाई झन्झट लाग्न सक्छ । तर लेजर शल्यक्रिया गरेपछि चस्मा लगाइरहनुपर्ने वा लेन्स लगाउनुपर्ने अवस्थाको अन्त्य हुन्छ ।

के हो आँखाको लेजर सर्जरी ? 
यस प्रविधिमा लेजरमार्फत आँखाको नानीलाई परिवर्तन गरीन्छ । लेजर सर्जरी दुई प्रविधिबाट गरिन्छ । लेसिक अथवा स्माइल । यो उपचार पद्धति अतिविशेष खालको शल्यक्रिया भएकाले छोटो समयमै गर्न सकिन्छ । शुरुमा बिरामीको आँखा परीक्षण गर्न कम्तीमा तीन घन्टा लागेपनि लेजरमार्फत सर्जरी गर्न जम्मा दश मिनेट लाग्छ । लेजर सर्जरीमा ब्लेडसमेत प्रयोग गर्नुपर्दैन । अप्रेसन गरेको दस मिनेटमै आँखाले सजिलै हेर्न सकिन्छ । नेपालमा हालसम्म माइनस १४ र प्लस ८ सम्म पावर भएका बिरामीलाई यो प्रविधिबाट शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ । यो उपचार पद्धतिबाट मायोपिया (अदुर दृष्टि), हाइपरवोपिया (दुर दृष्टि) र अस्टिग्म्याटिज्म अर्थात दुवै समस्याको समाधान गर्न सकिन्छ । यो शल्यक्रिया गर्दा लेजरले आँखाको नानीको आकारलाई आवश्यकता अनुसार परिवर्तन गरिन्छ ।

सर्जरी गरेपछि चस्माको प्रयोग गर्नुपर्दैन ?  
यस उपचार पद्धतिले चश्मा तथा लेन्सको प्रयोग गर्नुपर्ने बाध्यतालाई पूर्णतया बिस्थापित गरिदिन्छ । तर सबै आँखाको समस्या हुनेलाई लेजर सर्जरी गरेपछि पूर्णतया चस्मा लगाउनु नपर्ने भन्ने हुँदैन । कतिपय अवस्थामा सर्जरीमार्फत माइनस २४ पावरसम्म भएकोलाइ आखाँ भित्र पावर हाल्न सकिन्छ । त्यो भन्दा बढी भएमा चश्मा लगाउनुपर्ने हुन्छ ।  लेजर सर्जरी गरीसकेपछि करीब १ हप्ता आँखाको विशेष ख्याल गर्नुपर्छ । त्यसपपछि आँखामा अलि अलि सुख्खापन हुने भएकोले करीब ६ महिना आइ ड्रप्स प्रयोग गरेर आँखाको ड्राइनेस नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । चिकित्सकको सल्लाह अनुसार औषधीको सेवन गर्नुपर्ने हुनसक्छ ।
  
सर्जरी गर्न नसकिने अवस्था  
आँखाको नानी धेरै नै पातलो छ भने यो शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । १८ वर्ष भन्दा माथिका मानिसहरुमा मात्रै यो शल्यक्रिया गरीन्छ । आँखा सुख्खा छ, आँखामा घाउ अथवा संक्रमण भएको छ , मोतिविन्दु भएको छ, भने यो शल्यक्रिया गर्नु हँुदैन । त्यसैगरी, गर्भवती अथवा स्तनपान गराइरहेकी महिलाले पनि यो शल्यक्रिया गराउनु हुँदैन ।
  
साइड इफेक्ट हुन्छ की हुंदैन ? 
अप्ट्रोमेट्रिस्ट तथा आँखा विशेषज्ञद्वारा आँखा परीक्षण गराएर मात्रै सर्जरीका लागि स्वीकृति दिइने हुँदा सामान्यतया सर्जरी पछि कुनै पनि समस्या देखिँदैन । लगभग एक वर्षको अन्तरालमा तिलगंगाबाट यो शल्यक्रिया गराउनेको संख्या ४ हजारको हाराहारीमा पुगिसकेको छ । यो संख्या मध्ये अहिलेसम्म शल्यक्रिया गराएपछि खासै समस्या देखिएको छैन । सकारात्मक पक्ष लेन्स तथा चश्माको प्रयोगबाट पूर्णतया समाधान पाउनु हो तर यो सर्जरी गरेपछि केही समयसम्म आँखा सुख्खा हुन्छ । सर्जरीका क्रममा आँखाको पावर मिलाउँदा धेरै पावर फर्काउनु पर्यो भने नानी धेरै पातलो पनि हुन जान्छ तर यो आँखाको समस्या अनुरुप नै भर पर्ने कुरा हो । केही मानिसमा भने शल्यक्रिया गरेपछि पुन थोरै पावर फर्कन पनि खोज्छ, यसका लागि पातलो चश्माको प्रयोग गर्न अथवा नगर्न पनि सकिन्छ वा लेजर फेरि थप्न मिल्छ । 

यो उपचार प्रविधि कत्तिको महंगो छ ?
 उपचारमा पहुँच  विदेशमा यो उपचार पद्धति अत्यन्त महंगो छ । छिमेकी मुलुक भारतमा पनि यसका लागि दुई तिन लाखसम्म खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । तर विभिन्न दातृ संस्थाहरुको सहयोगमा नेपाल भित्रिएको यो प्रविधि नेपालमा एकदमै सस्तो छ । अहिले तिलगंगा आँखा अस्पतालले जम्मा ८५ हजार रुपैयाँमा यो सेवा दिइरहेको छ । 

लेजर शल्यक्रिया कसरी गरिन्छ ? 
लेजर भनेको धेरै नै खतरनाक रे लाइट हो र यो रेले आँखामा हान्दा अलिकता तलमाथि भयो भने आँखा नै अन्धो हुन्छ भन्ने गलत बुझाइ छ । वास्तवमा त्यस्तो होइन ।
लेजर भनेको फेम्टोसेकेन्ड लेजर हुन् ।  लेजरमा माइक्रोन लेबलको प्रेसिसन हुन्छ । जहाँ तोकेर हानेको हो त्यही मात्र लाग्छ । आँखाको कर्नियामा ताकेपछि त्यसले कर्नियामा बबल निस्कन्छ र कर्नियाको  आकार परिर्वन गरिदिन्छ लेजरले सानो  घाँउ बन्छ । त्यति मात्र हो लेजरले  गर्ने  शल्यक्रिया ।
लेजर शल्यक्रिया सबैभन्दा सुरक्षित शल्यक्रिया हो भनेर विश्वभर नै प्रमाणित भइसकेको छ, यो शल्यक्रिया गर्दा मानिसलाई पूरै बेहोस बनाउनु पर्दैन । यो पद्धतिमा आँखामा सुख्खापन कम हुने र घाउ पनि सानो र छिटो पुरिने हुन्छ ।

आँखामा चस्मा लगाउने या लेजर शल्यक्रिया किन गर्नुपर्छ ?
सामान्यतयाः आँखाले कुनै पनि वस्तुलाई राम्ररी देख्न वा छुट्याउन नसक्ने समस्यालाई दृष्टिदोष भनिन्छ । आँखाले देख्ने वस्तुको आकृति आँखाभित्र हुने रेटिनामा बन्ने हुन्छ । यसका लागि बाहिरबाट आउने लाइट रेटिनामा फोकस हुनुपर्छ अनि मात्र प्रष्ट देख्न सकिन्छ । तर दृष्टिदोषमा भने फोकस गर्ने प्रणालीमा केही तलमाथि हुनसक्छ । यसो हुँदा रेटिनमा चाहिनेभन्दा छिटो फोकस भएर वा ढिलो फोकस भएर कुनै पनि वस्तु प्रष्टसँग देख्न सकिँदैन । यस्तो अवस्थामा दृष्टिलाई सही गराउन चस्मा लगाउने वा लेजर शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ । चस्मा, लेन्स र लेजर शल्यक्रियाले रेटिनामा हुने फोकसलाई ठिक ठाउँमा ल्याउने काम गर्छ । यसैले पनि आँखामा चस्मा लगाउने या लेजर शल्यक्रिया गर्ने गर्नुपर्छ । 

चस्मा र लेन्सको विकल्प
चस्मा र लेन्स लगाएपछि फुकाल्ने र लगाउने गर्नुपर्छ । यसो गरिरहनु पर्दा धेरैलाई झन्झट लाग्न सक्छ । तर लेजर शल्यक्रिया गरेपछि चस्मा लगाइरहनुपर्ने वा लेन्स लगाउनुपर्ने अवस्थाको अन्त्य हुन्छ ।

के हो आँखाको लेजर सर्जरी ? 
यस प्रविधिमा लेजरमार्फत आँखाको नानीलाई परिवर्तन गरीन्छ । लेजर सर्जरी दुई प्रविधिबाट गरिन्छ । लेसिक अथवा स्माइल । यो उपचार पद्धति अतिविशेष खालको शल्यक्रिया भएकाले छोटो समयमै गर्न सकिन्छ । शुरुमा बिरामीको आँखा परीक्षण गर्न कम्तीमा तीन घन्टा लागेपनि लेजरमार्फत सर्जरी गर्न जम्मा दश मिनेट लाग्छ । लेजर सर्जरीमा ब्लेडसमेत प्रयोग गर्नुपर्दैन । अप्रेसन गरेको दस मिनेटमै आँखाले सजिलै हेर्न सकिन्छ । नेपालमा हालसम्म माइनस १४ र प्लस ८ सम्म पावर भएका बिरामीलाई यो प्रविधिबाट शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ । यो उपचार पद्धतिबाट मायोपिया (अदुर दृष्टि), हाइपरवोपिया (दुर दृष्टि) र अस्टिग्म्याटिज्म अर्थात दुवै समस्याको समाधान गर्न सकिन्छ । यो शल्यक्रिया गर्दा लेजरले आँखाको नानीको आकारलाई आवश्यकता अनुसार परिवर्तन गरिन्छ ।

सर्जरी गरेपछि चस्माको प्रयोग गर्नुपर्दैन ?  
यस उपचार पद्धतिले चश्मा तथा लेन्सको प्रयोग गर्नुपर्ने बाध्यतालाई पूर्णतया बिस्थापित गरिदिन्छ । तर सबै आँखाको समस्या हुनेलाई लेजर सर्जरी गरेपछि पूर्णतया चस्मा लगाउनु नपर्ने भन्ने हुँदैन । कतिपय अवस्थामा सर्जरीमार्फत माइनस २४ पावरसम्म भएकोलाइ आखाँ भित्र पावर हाल्न सकिन्छ । त्यो भन्दा बढी भएमा चश्मा लगाउनुपर्ने हुन्छ ।  लेजर सर्जरी गरीसकेपछि करीब १ हप्ता आँखाको विशेष ख्याल गर्नुपर्छ । त्यसपपछि आँखामा अलि अलि सुख्खापन हुने भएकोले करीब ६ महिना आइ ड्रप्स प्रयोग गरेर आँखाको ड्राइनेस नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । चिकित्सकको सल्लाह अनुसार औषधीको सेवन गर्नुपर्ने हुनसक्छ।
  
सर्जरी गर्न नसकिने अवस्था  
आँखाको नानी धेरै नै पातलो छ भने यो शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । १८ वर्ष भन्दा माथिका मानिसहरुमा मात्रै यो शल्यक्रिया गरीन्छ । आँखा सुख्खा छ, आँखामा घाउ अथवा संक्रमण भएको छ , मोतिविन्दु भएको छ, भने यो शल्यक्रिया गर्नु हँुदैन । त्यसैगरी, गर्भवती अथवा स्तनपान गराइरहेकी महिलाले पनि यो शल्यक्रिया गराउनु हुँदैन ।
  
साइड इफेक्ट हुन्छ की हुंदैन ? 
अप्ट्रोमेट्रिस्ट तथा आँखा विशेषज्ञद्वारा आँखा परीक्षण गराएर मात्रै सर्जरीका लागि स्वीकृति दिइने हुँदा सामान्यतया सर्जरी पछि कुनै पनि समस्या देखिँदैन । लगभग एक वर्षको अन्तरालमा तिलगंगाबाट यो शल्यक्रिया गराउनेको संख्या ४ हजारको हाराहारीमा पुगिसकेको छ । यो संख्या मध्ये अहिलेसम्म शल्यक्रिया गराएपछि खासै समस्या देखिएको छैन । सकारात्मक पक्ष लेन्स तथा चश्माको प्रयोगबाट पूर्णतया समाधान पाउनु हो तर यो सर्जरी गरेपछि केही समयसम्म आँखा सुख्खा हुन्छ । सर्जरीका क्रममा आँखाको पावर मिलाउँदा धेरै पावर फर्काउनु पर्यो भने नानी धेरै पातलो पनि हुन जान्छ तर यो आँखाको समस्या अनुरुप नै भर पर्ने कुरा हो । केही मानिसमा भने शल्यक्रिया गरेपछि पुन थोरै पावर फर्कन पनि खोज्छ, यसका लागि पातलो चश्माको प्रयोग गर्न अथवा नगर्न पनि सकिन्छ वा लेजर फेरि थप्न मिल्छ । 

यो उपचार प्रविधि कत्तिको महंगो छ ?
 उपचारमा पहुँच  विदेशमा यो उपचार पद्धति अत्यन्त महंगो छ । छिमेकी मुलुक भारतमा पनि यसका लागि दुई तिन लाखसम्म खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । तर विभिन्न दातृ संस्थाहरुको सहयोगमा नेपाल भित्रिएको यो प्रविधि नेपालमा एकदमै सस्तो छ । अहिले तिलगंगा आँखा अस्पतालले जम्मा ८५ हजार रुपैयाँमा यो सेवा दिइरहेको छ । 

लेजर शल्यक्रिया कसरी गरिन्छ ? 
लेजर भनेको धेरै नै खतरनाक रे लाइट हो र यो रे आँखामा हान्दा अलिकता तलमाथि भयो भने आँखा नै अन्धो हुन्छ भन्ने गलत बुझाइ छ । वास्तवमा त्यस्तो होइन ।
लेजर भनेको फेम्टोसेकेन्ड लेजर हुन् ।  लेजरमा माइक्रोन लेबलको प्रेसिसन हुन्छ । जहाँ तोकेर हानेको हो त्यही मात्र लाग्छ । आँखाको कर्नियामा ताकेपछि त्यसले कर्नियामा बबल निस्कन्छ र कर्नियाको  आकार परिर्वन गरिदिन्छ लेजरले सानो  घाँउ बन्छ । त्यति मात्र हो लेजरले  गर्ने  शल्यक्रिया ।
लेजर शल्यक्रिया सबैभन्दा सुरक्षित शल्यक्रिया हो भनेर विश्वभर नै प्रमाणित भइसकेको छ, यो शल्यक्रिया गर्दा मानिसलाई पूरै बेहोस बनाउनु पर्दैन । यो पद्धतिमा आँखामा सुख्खापन कम हुने र घाउ पनि सानो र छिटो पुरिने हुन्छ ।

कस्तो आँखामा लेजर शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन ?
सबै मानिसको आँखामा लेजर शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । अस्पतालमा लेजर शल्यक्रिया गर्न भनेर आएका अधिकांश बिरामी जाँच गरेर हेर्दा लेजर शल्यक्रिया गर्न नमिल्ने भएर फर्किने गर्छन् । यदि आँखामा बाक्लो मोतिविन्दु, जलविन्दु, रेटिनाको रोग, कर्नियाको कडा रोगहरु छ भने यस्तो अवस्थामा शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । दृष्टिदोष भएका सबै आँखामा पनि लेजर शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । यदि जाँच (स्क्यान) गर्दा कर्निया ज्यादै पातलो, बढी चुच्चो, कर्निया लत्रिएको छ भने शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन ।
मधुमेह, बाथरोग, हर्मोनल रोग भएका मान्छेमा आँखा सुख्खा हुने गर्छ । यस्तो अवस्थामा शल्यक्रिया गर्दा आँखा अझ बढी सुख्खा हुने गर्छ । कसैले कडा खालको औषधि खाएको छ, मुखमा डन्डिफोर हुने मान्छेले रेगुलर औषधि खानुपर्ने छ भने औषधिले नै आँखा सुख्खा बनाएको हुन्छ । त्यस्तो मान्छेलाई शल्यक्रिया गरिदियो भने उनीहरुको आँखा झन् सुख्खा हुने गर्छ । त्यसैले यस्तो अवस्थामा पनि शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । अर्को भनेको आँखाको पावर बढेको बढ्यै छ भने शल्यक्रिया गर्न मिल्दैन । यस्तो अवस्थामा पावर बढ्न रोकिएपछि शल्यक्रिया गर्न मिल्छ ।
 

लेजर प्रविधिबाट आँखाको शल्यक्रिया गराउने अस्पताहरु ः
१. तिलगंगा आँखा अस्पताल, काठमाडौँ 
२. मात्रिका आँखा अस्पताल
३. सुदृष्टि आँखा अस्पताल
४. ए.एस.जी. आँखा अस्पताल, चक्रपथ काठमाडौँ
६.फत्तेबाल आँखा अस्पताल, नेपालगन्ज