वर्काहोलिक भनेको के हो ? 
के तपाईं आफ्नो धेरै समय काम गर्नमा लगाउनुहुन्छ ? के तपाईंले अफिस समयभन्दा बाँकी समयमा पनि अफिसका कामहरुका लागि बारम्बार फोन गर्नुहुन्छ ? के तपाईंं लगातार गुनासो गर्नुहुन्छ कि तपाईंसँग समय थोरै छ ? तपाईंको कुराकानी लगभग काममा आधारित हुन्छ ? यदि तपाईं यी प्रश्नहरुको जवाफमा हो भन्ने दिनुहुन्छ भने यो सम्भव छ कि तपाईं वर्कहोलिक या वर्काहोलिक हुनुहुन्छ । 
वर्काहोलिक व्यक्तिको कामसँगको सम्बन्ध त्यस्तै हुन्छ जुन रक्सी पिउने मान्छेको साथमा हुन्छः उनीहरु एक निरन्तर र अनियन्त्रित ढंगले काम गर्छन् । कामको लतले व्यक्तिको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा निरन्तर हानी गरिरहेको हुन्छ । यसले स्वास्थ्य, सम्बन्ध र जीवनका अन्य सुन्दरताबाट पनि अलग्याउने काम गर्दछ ।  लगातार काम गर्नका लागि एक अनौठो आवेग र गतिविधिहरु उनीहरुमा हुन्छ । 

वर्काहोलिकका लक्षणहरु ः 

• वर्काहोलिक काम गर्नका लागि तत्काल तयार हुन्छन् ।
• काम नगर्दा चिन्ता, पश्चताप या चिडचिडापनको अनुभव गर्छन् । 
• काम नै जीवनको केन्द्र हो 
• सामान्यतयाः कामका कारणले ढिलो घर जाने
• शनिबार या अफिस बिदाको समयमा पनि अफिसका काम गरिरहने
• फुर्सदमा पनि अफिसकै कामबारे सोचिरहने 
• काम नै सबैभन्दा बढी प्राथमिकतामा 

वर्काहोलिक कस्ता हुन्छन् ? 
एक विशेष काम गराईः धेरै र उत्कृष्ट काम गरेको देखाउनका लागि धेरै प्रयास गर्छन् र सधैँ आफ्नो उपलब्धीहरुलाई बढाउनका लागि कोसिस गरिरहन्छन् । उनीहरु सामान्यतयाः नयाँ परियोजनाहरु, ग्राहकहरु या कामको जिम्मेवारीहरुलाई अस्वीकार गर्दैनन् ।
आफ्नो समय र प्रयासको धेरै समर्पणः वर्काहोलिक व्यक्तिहरु एक हप्तामा ४५ घण्टाभन्दा धेरै काम गर्छन् । धेरैजसो समय सामान्यतया अफिसका कामहरु घरमा पनि लिएर जान्छन् । 
काम जारी राख्नका लागि आफूलाई बाध्य बनाउनुः उनीहरु हप्ताको एक दिन छुट्टिमा पनि काम गरिरहेका हुन्छन् । उनीहरु छुट्टिमा या बिरामी भएर काम गर्न नपाउँदा उनीहरु नर्भस र चिडचिडा हुन्छन् । 
अफिसका काममाबाहेक अरु कामहरुमा उदासिनताः कुराकानीमा उनीहरुको मुख्य विषय नै कामसँग सम्बन्धित हुन्छ । खाली समय उनीहरु काम गर्नका लागि समर्पित गर्दछन् । र यदि उनीहरु एक अर्को गतिविधि गरिरहेका हुन्छन् भने त्यो अफिसको कामका बारेमा नै सोचिरहेका हुन्छन् । 

शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यका लागि प्रभाव र परिणाम
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अध्ययनअनुसार, वर्काहोलिक एक मानसिक र शारीरिक विकारको कारण बन्न सक्छ । यद्यपी यो महिला र पुरुष दुबैमा देखिन सक्छ । यो धेरैजसो पुरुष पेशाकर्मीलाई ३५ वर्षको उमेरदेखि ५० वर्षको बीचमा प्रभावित बनाउँछ। व्यवसायीहरु या प्रबन्धकहरुमाः अधिकृत, पत्रकार, वकील, राजनीतिज्ञ आदि। यी व्यक्तिहरु आफ्नो जीवनका काममा पूरा केन्द्रित हुन्छन् र सामान्यतया समस्याहरुका बारेमा जान्दैनन् । 
सबैभन्दा आम परिणाम ः वर्काहोलिक व्यक्तिमा चिन्ता, तनाव, निद्रा या निद्राको गडबडी, अवसाद, परिवार या जोडिएको सम्बन्धमा समस्याहरु, सामाजिक कामहरुमा लगाव नहुने प्रवृत्ति, आराम गर्नमा असमर्थता, थकान, चिडचिडापन र मांसपेशीहरुमा तनाव, हृदयसम्बन्धी विकार जस्ता स्वास्थ्य समस्याहरु । उच्च रक्तचाप, ग्यास्ट्रिकको समस्या, अल्सर आदि । यसका साथै रक्सी, तमाखु, चुरोटजस्ता अम्मलहरुमा पर्नु । 
 

मान्छे कोही किन वर्काहोलिक बन्छ ? 
यसको पहिलो कारण भनेको हाम्रो संस्कृति हो । सफलता र उच्च पेशागत उपलब्धी प्रदर्शन गर्नका लागि हाम्रो समाजद्धारा दिइएको उच्च मूल्य, सामाजिक र कामको माहोल नै वर्काहोलिक्स विकासका लागि अनुकुल बन्ने गर्छ । काम गर्ने लत भनेको कुनै पनि अन्य दुव्र्यसनी व्यवहारजस्तै नकरात्मक हो किनभने यो उसको एक यस्तो स्थितिमा निर्भर गर्दछ जो उसको मनोचिकित्सासम्बन्धी स्वास्थ्यको चिन्ता गर्दछ र उसको सामाजिक–पारिवारिक र कामको माहोललाई बदल्ने गर्छ । 

अब के गर्ने ? 
आज धेरै व्यक्तिहरूसँग आफ्नै लागि समय हुँदैन, तिनीहरूसँग यस्तो व्यस्त कामको जीवन हुन्छ कि उनीहरू एकान्तमा, वा कम्पनीमा शान्त कपको चिया लिन असमर्थ हुन्छन् । हामी यति धेरै काम गर्न आदी छौं कि हामीले महसुस गरेनौं कि जीवनको यो गति एकदम खतरनाक छ । शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यका लागि ।
टेक्नोलोजीमा भएका प्रगतिहरूले पनि धेरै मानिसहरूलाई काम उपलब्ध गराउँदछ । यो प्रायः लिनुपर्ने फोन कलहरूमा रूपान्तरण हुन्छ ताकि ग्राहकहरू तपाईंलाई स्वार्थी वा बेवास्ता गर्ने व्यक्ति हुँदैनन् । ईमेलमा, टेक्स्ट सन्देशहरूमा वा इन्टरनेटमा काम जारी राख्नुपर्ने हुनसक्छ ।
नतिजास्वरूप, तपाईंसँग खाली समय छैन र तपाईं थकित र भावनात्मक निराश महसुस गर्न सक्नुहुन्छ । यदि तपाई अत्यधिक काम गर्न रुचाउने मानिस मध्ये एक हुनुहुन्छ भने तपाईंलाई थाहा हुनु पर्छ यो एकदम महत्वपूर्ण छ कि तपाईले आफ्नो ख्याल लिनका लागि समय निकाल्नु पर्ने हुन्छ । तपाईंको हेरचाह गर्नु तपाईंको मानसिक स्वास्थ्यमा ध्यान दिन सक्षम हुनुको मुख्य अंश हो । 
बुझ्नैपर्ने कुरा, हामीले जीवनमा सबै कुराहरुलाई सन्तुलनमा राख्नुपर्छ । काम, अध्ययन, व्यक्तिगत र सामाजिक सम्बन्ध, मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य । वर्काहोलिक मात्रै बन्नुभयो र पेशागत रुपमा सफल भए पनि तपाईंले एकदिन उदास र निराश भएर आत्महत्या रोज्नुहोला भनेर भन्न सकिन्न । 
कामलाई प्राथमिकतामा राखेपनि निम्न कुराहरुमा कहिल्यै पनि कम्प्रमाइज नगर्नुहोलाः
निन्द्रा
राम्रो रातको निद्रा र राम्रो रातको निद्रा प्राप्त गर्नु तपाईंको शरीरलाई नवीकरण गर्ने उत्तम तरिका हो । पर्याप्त निन्द्रा स्वस्थ जीवनशैलीको एक अनिवार्य अंश हो । तपाईं राम्ररी सुत्नुभयो भने आफ्नो दिमाग, शरीरको तौल र स्वास्थ्यलाई सुधार गर्दै हुनुहुन्छ । यदि तपाईं पर्याप्त निन्द्रा लिनुहुन्न भने तपाईं दैनिक अवरोध वा अन्य कुनै समस्याहरूको सामना गर्न तयार हुनुहुन्न । तपाईंको अनुहारमा मुस्कानका साथ नयाँ दिन सुरू गर्न पर्याप्त ऊर्जा उत्पादन गर्न तपाईंको शरीरलाई राम्रो आराम चाहिन्छ ।
काम बहाना होइन । कामलाई राम्रो तरिकाले सम्पादन गर्नुहोस् । यसका साथै हरेक रात छ या आठ घण्टा सुत्ने र फुर्सदमा हुँदा फुर्सदकै मजा लिनुहोस् । तपाईंको शरीर र दिमागले यसलाई सबैभन्दा बढी कदर गर्दछ । तपाईं आफूलाई उर्जाले भरिएको पाउनुहुनेछ ।
आफ्नो शरीरलाई सुन्नुहोस्
तपाईंको शरीर तपाईं संग लगातार कुरा गर्दछ, तर व्यक्ति अन्य चीजहरूमा केन्द्रित छन् र हामी बिर्सन्छौं। यदि तपाईंले आफ्नो अन्तर्ज्ञान प्रयोग गर्नुभयो भने तपाईंले याद गर्नुहुनेछ कि कसरी तपाईंको शरीरले आराम गर्न, व्यायाम गर्न वा मानसिक अवस्थाबाट केही परिस्थितिहरूबाट विच्छेदन गर्न आग्रह गर्दछ। तपाईंको शरीरले तपाईंलाई आफ्ना आवश्यकताहरू पूरा गर्न संकेत दिन्छ ।
शरीरमा अक्सर राम्रो पौष्टिक तत्व र खनिजहरूको अभाव हुन्छ, तपाईंको शरीरले यसलाई नोटिस गर्दछ र मस्तिष्कमा आवेग पठाउँदछ । यदि तपाईंलाई लाग्छ कि तपाईंलाई कुनै प्रकारको खाना चाहिन्छ भने, रमाईलोको साथ खान कोशिस गर्नुहोस् । मानव शरीर एक अद्वितीय संयन्त्र हो । यसले आफूलाई चाहिने चीजहरूको संकेत तपाईंलाई दिन्छ । तपाईंको काम उनीहरूको बारेमा सचेत हुनु र खुशी र स्वस्थ रहनको लागि प्रयोग गर्नुहोस् आफ्नो शरीरलाई सुन्नुहोस्, यो बुद्धिमानी हो र यो उत्तम हो जुन तपाईंलाई सधैं आवश्यक परेकोमा मार्गनिर्देश गर्न सक्छ ।

छुट्टीको समयको मजा लिनुहोस्
यदि तपाईं एक स्व–रोजगार व्यक्ति हुनुहुन्छ भने, शब्द ‘छुट्टी’ सम्भवतः एक शब्द होइन । योसँग तपाईं धेरै परिचित हुनुहुन्छ । यदि तपाईं कार्यालयमा आफ्नो जीवन बिताउन थकित हुनुहुन्छ भने, त्यसपछि तपाईंको छुट्टीको समय सही तरिकाले प्रयोग गर्ने प्रयास गर्नुहोस् । आराम गर्नुहोस् । यदि तपाईं यात्रा गर्न चाहानुहुन्छ भने तपाईं जान चाहानु भएको ठाउँमा जान सक्नुहुन्छ, तर यदि तपाईं यात्रा गर्न चाहनुहुन्न भने तपाईं घरमा पनि राम्रो छुट्टीको मजा लिन सक्नुहुन्छ । 
पक्कै पनि तपाईं बस्नुहुने ठाउँ नजिकै पार्कहरू, संग्रहालयहरू, पौंडी पोखरी, ग्रामीण इलाकाहरू, पहाडहरू ... र अन्य धेरै ठाउँहरू छन् जुन तपाईं आफ्नो साथीहरू र परिवारलाई जम्मा गर्न र लामो दिन सँगै बिताउन सक्नुहुन्छ ।

तपाईं बिरामी हुनुहुन्छ भने आराम गर्नुपर्छ
तपाईं पहिलो व्यक्ति हुनुुहुन्न न अन्तिम । बिरामी हुँदा काम गर्ने प्रलोभनमा नपर्नुहोस् । यो तपाईंको स्वास्थ्यका लागि धेरै खतरनाक छ र तपाईंको सहकर्मीहरूको स्वास्थ्यका लागि पनि । धेरै वर्काहोलिक महसुस गर्छन् कि तिनीहरू बिना सबै गलत हुनेछ, तर वास्तविकता त्यस्तो हुन्न । तपाईंले सर्वप्रथम आफ्नो स्वास्थ्यलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ । यो अपरिहार्य हो । 
अन्त्यमा, आफैंलाई काम गर्न जबरजस्ती नगर्नुहोस् । यदि तपाईंको स्वास्थ्य झन् खराब भयो भने, यो पुनः प्राप्ति गर्न अझ गाह्रो हुन्छ । याद गर्नुहोस् स्वास्थ्य काम भन्दा धेरै महत्वपूर्ण छ र तपाईंको सफलता र खुशीका लागि केन्द्रीय तत्व हो । मानिस स्वस्थ्य हुनका लागि भौतिक, अध्यात्मिक, सामाजिक, मानसिक रुपमा पनि स्वस्थ हुन जरुरी छ । स्वस्थ्य व्यक्तिले नै काममा उत्कृष्ट परिणाम हासिल गर्दछ ।