जेन्डर रिभिल पार्टी भनेको के हो ?
सन् २००८ मा जेन्ना नाम गरेकी महिलाले पार्टीमा आफ्नो बच्चाको लिंग घोषणा गरेकी थिईन् । र त्यसै पार्टीलाई जेन्डर रिभिल पार्टी भनेर नामाकरण गरिएको थियो । उनले आफ्नो बच्चाको जन्म हुनु अगाडि नै आफ्नो परिवार र नजिकका आफन्तहरुलाई बोलाएर एक प्रकारको उत्सवको आयोजना गर्ने गरिन्छ । जेन्नाले केक काट्दा भित्र निलो रंग भेटियो भने छोरा र गुलाबी रंग भेटियो भने छोरी हुन्छ भनेर रमाईलोको लागि पार्टीमा भनेकी थिईन् । अहिले त्यहीँ उत्सवले पश्चिमी जगत्मा मात्रै होइन, हाम्रो नेपाललाई पनि छोइसकेको छ । 
रमाईलोको लागि थालिएको जेन्डर रिभिल पार्टीको चलन अमेरिकाभरी फैलियो । यो चलन फैलने मात्र होइन । विस्तारै यसमा परिवर्तन पनि हुन थाल्यो । यो चलन केक काटेर सुरु भएको भए पनि बिस्तारै नीलो वा गुलाबी रंगको बेलुन उडाउने, नीलो र गुलाबी रंगको प्रयोग गर्ने । छोरा भए नीलो र छोरी भए गुलाबी रंगको लुगा किनिदिने जस्ता विभिन्न प्रकारका सृजनात्मकत तरिकाहरुलाई जोडियो । तर सृजनात्मकताले जहिल्यै राम्रो र रमाईलो मात्रै हुँदैन । बरु झन् अहिले आएर यसले राम्रोभन्दा नराम्रो घटनाहरु बढिरहेको छ ।
हालसालै अमेरिकाको क्यालिफोर्नियामा जेन्डर रिभिल पार्टी आयोजना गर्दा ७००० एकड क्षेत्रफलभरि आगो फैलिएको थियो । बच्चाको लिङ्ग घोषणा गर्ने बेला धुवाँ उत्पादन गर्ने यन्त्रका कारण आगो बलेर जङ्गलदेखि मान्छेका घरहरूसम्म जलेका थिए । यो आगोका कारण क्यालिफोर्नियाका धेरै बासिन्दाहरू आफ्नो घर छोडेर जानुपर्ने अवस्था आइपुगेको थियो । आगो निभाउनका लागि ५०० भन्दा बढी ‘फायर फाइटर’ र ४ वटा जति हेलिकप्टरको सहयोग लिनुपरेको थियो । यो आगोको कारण सयौँ मानिसको सम्पत्तिको नोक्सान भएको र एकजना ‘फायर फाइटर’ को ज्यानसमेत गुमेको खबर छ । 
रमाईलोको नाममा गरिएका यस्ता पार्टीहरुले निम्त्याउने दुर्घटना यत्तिमै सीमित छैन । महिला समानताको वकालत गर्ने जोकोहीलाई पनि यस्तो चलनले बिझाउँछ । हामी महिला र पुरुष बराबरी भन्दै फेरि भ्रुणको पहिचान गरेर रमाईलो मनाउनुको कारण के हो ? हाम्रो अवचेतनमा छोराप्राप्तिको चाहना नै त होइन ?

आई.भि.एफ गराउनेहरुमा पनि छोराकै चाहना बढी किन ?
हामीले आई.भि.एफ र आई.यु.आईको बारेमा थाहा पाइसकेका छौँ । आई.भि.एफ गराएर सन्तान जन्माउने दम्पत्तिहरुले प्रायः छोराकै आस गरेका हुन्छन् । हाम्रो समाजमा सन्तान भनेकै छोरा हो भन्ने बुझिएको छ । यसले अवचेतनमा यसरी जरो गाडेर बसेको छ कि हामीले छोरा र छोरी समान त भन्छौँ तर जेन्डर रिभिल पार्टी आयोजना गरेर खुशी आदनप्रदान गर्छौ । 

बेबी सावर अर्थात गर्भधारणको उत्सव
बच्चा पाउनु भनेको उत्सव नै हो । यस्तो बेलामा शुभकामना आदनप्रदान गर्ने, दही चिउरा खुवाउने गर्नु नराम्रो कुरा होइन । तर बच्चा छोरा भए नीलो र छोरी भए गुलाबी रंगको लुगामा सजिएर मातृत्वमा गर्भ गर्ने काम गर्नुहुँदैन । गर्भधारण गर्नु, बच्चा जन्माउनु भनेको हाम्रो समाजमा उत्सवको रुपमा लिइन्छ । पहिला पहिला छोरा भएदेखि गाउँभरी पार्टी गर्थे तर छोरी हुँदा गर्दैनथे । भन्ने पनि हामी सुन्छौँ । अहिले पनि कति ठाउँमा यस्तो चलन अझै छ । 
गर्भवती महिलालाई फलफूल र अन्य खानेकुराहरु उपहारको रुपमा दिएर यो उत्सव मनाउने गरिन्छ । यसले गर्दा गर्भावस्थामा ती खानेकुरामार्फत आमा र बच्चा दुबैलाई पोषक तत्व पुगोस् भन्ने हो । बेबी सावर भनेकै मातृत्वको आगमनको उत्सव हो र यो उत्सव गर्भावस्थाको अन्तिम चरणमा मनाइन्छ । कसैले सात महिनामा मनाउँछन् भने कसैले नवौँ महिनातिर ।

कसरी मनाउने गरिन्छ ?
कतिले घरमा पूजा लगाएर मनाउने गर्छन् । कसैले साथीभाइ र आफन्तलाई बोलाएर केक काटेर मनाउँछन् । कतिले नाचगान गर्ने, उपहारहरु आदनप्रदान गरेर पनि मनाउँछन् । त्यस दिन घरलाई चिटिक्क सजाएर फूलहरु, सुगन्धित बनाएर र बच्चाको फोटोहरु भित्ताभरी टाँसिएको कोठामा विभिन्न परिकारहरु खाने, खुवाउने गरिन्छ । कतिले ठूलो–ठूलो होटलहरुमा पार्टी दिने गर्छन् । 

गर्भवती महिलाले यस्तो माहोलमा के गर्ने ?

• आराम गर्ने ।
• सजिला खालका मौसमअनुसारको लुगामा सजिने ।
• बच्चा पेटमा भएको हुँदा त्यस कुरालाई ध्यानमा राखेर खानेकुराहरु खाने ।
• अतिथिहरुलाई उचित सम्मान गर्ने । उनीहरुलाई धन्यवाद भन्ने ।
• अतिथिहरुको लागि भोजन त हुन्छ नै । कुनै उपहार दिने व्यवस्था छ भने त्यो पनि दिने । 
• गर्भवती महिला नै सबैको केन्द्रमा हुन्छिन् । त्यसैले यस्तो बेलामा आफूलाई संयमित र प्रफुल्ल राख्नुपर्छ ।
• प्लेटमा या न्याप्किनमा बच्चाको फोटोवाला थिम राख्ने । यसले गर्दा वातावरण नै बच्चामय बनोस् । यस्तो हुँदा सबैजना बच्चालाई स्वागत गरिरहेको जस्तो लाग्छ । 
• बेबी सावर कत्तिको ठीक ? 
• हाम्रोमा मातृत्वको बारेमा बहस हुन बाँकी नै छ । तर आमा बन्दाको क्षणलाई यसरी उत्सवको रुपमा मनाउनु भनेको राम्रो कुरा हो ।

जेन्डर रिभिल कत्तिको ठीक ?

जेन्डर रिभिल भनेको बच्चा छोरा हुन्छ कि छोरी हुन्छ भनेर पहिचान गरेर त्यहीँ अनुसार उत्सव मनाउनु हो । नेपालमा लिंग पहिचान गर्नु भनेको गैरकानुनी हो । नेपालको कानुनमा यस्तो व्यवस्था गरिएको छैन । डाक्टरले छोरा या छोरी हुन्छ भनेर भनिदिने गर्छन् । त्यस्तो थाहा पाइएमा उजुरी गरेर कार्यवाही गर्नसक्ने प्रावधान पनि छ । गर्भावस्थामा रहेकी महिलालाई आफ्नो बच्चा छोरा हुन्छ कि छोरी भनेर थाहा पाउन अवश्य नै मन लाग्छ । उसको पति या आफन्तलाई पनि यस्तो जिज्ञासा हुनु स्वभाविक हो । सबैजना यसको लागि उत्साहित हुन्छन् नै । लिगं पहिचान गर्न भने कानुनको बन्देज छ । त्यसैले यस्तो काम नगर्नुहुन र नगराउनुहुन सबैलाई अनुरोध छ । यो लेखको उद्धेश्य भनेको नै यहीँ हो । उत्सव मनाउनुहोस् तर लिंग पहिचान गरेर होइन । छोरा भए पनि छोरी भए पनि सन्तानको रुपमा म स्वीकार्छु । जन्म दिन्छु । आमा बन्दाको क्षणलाई अझै मूल्यवान् बनाउँछु भन्नेतर्फ नै ध्यान दिनुपर्छ ।